1. Maria, Anton, Pawel Pakos, zm. 1888, (1887, 1892), n:Tu spociwaju w pokoji Maria Pakos rod. Dedic n:1825 12. Junia. U. 1888 28.aprila; Anton Pakos 1846 7 Aug…; Pawel Nov 29… Dal postavit vdacny syn bray Jan Pakos profesor piarista 188(9)? 25 julia. U: Wysoki cokól zwieńczony krzyżem z figurką. Obok widok na krąg starych modrzewi tworzących cmentarz [W kręgu modrzewi na cmentarzu na Ubocy]
CMENTARZ ,,NA UBOCY" W LIPNICY MAŁEJ
Pod koniec XVIII wieku z powodu patentów cesarskich nakazujących zakładanie nowych cmentarzy poza zabudowaniami miejscowości, założono na roli u Pakosów nowy cmentarz, położony urokliwie na wzgórzu, na zachód od kościoła. Nazwano go lokalnie „na ubocy”, ,,na wzgórzu"„ lub ,,u Pakosów”. Zapisy ksiąg metrykalnych pozwalają datować pierwsze pochówki na tym cmentarzu na rok 1785. Był to główny cmentarz gdzie odbywały się pochówki mieszkańców Lipnicy Małej. W związku z kolejnymi epidemiami w XIX w. i masowym chowaniem tam zmarłych na zarazę, zaprzestano tam zwykłych pochówków, mieszkańcy przestali odwiedzać tę nekropoli a samo miejscu zyskało przydomek cmentarza cholerycznego. Obecnie, dzięki staraniom parafii miejsce to jest ogrodzone i zadbane, zachowano też stary podwójny krąg pięknych wiekowych modrzewi, z których drugi krąg obejmował prawdopodobnie groby epidemiczne. Zachował się tam tylko jeden nagrobek po zmarłych z rodziny Pakos. Dziękujemy panu Adrianowi Jaroszowi za przekazanie informacji dotyczących historii cmentarzy w Lipnicy Małej. Wykaz skrótów i objaśnień znajduje się w osobnym załączniku dostępnym na stronie głównej projektu.
1. Zuzana Vontorcik, zm. 1936? N: Zuzana Vontorcik *19 XII 1866 †… VII 1936. Typowa dla tego okresu stela betonowa, uszkodzona. [Cz. B, Rz. ? G. 2 przy AB]
CMENTARZ U MORAWÓW W LIPNICY MAŁEJ
W 1919 r. powstała samodzielna parafia w Lipnicy Małej. Z uwagi na przepełnienie cmentarza przy kościele oraz zaniechaniu grzebania osób na cmentarzu ,,Na Ubocy” ze względu na istnienie tam grobów epidemicznych, założono trzeci cmentarz w Lipnicy Małej, na roli ,,U Morawów". Znajduje się on w pobliżu rzeki i nieopodal kościoła. Pierwszego pochówku dokonał tu ksiądz Maślak. Zidentyfikowano na nim 11 nagrobków, 8 pochodzi z okresu międzywojennego a 3 to groby zmarłych z okresu II wojny światowej, Większość zwieńczona jest krzyżami metalowymi, założonymi prawdopodobnie już po wojnie, kilka grobów jest betonowych z których dwa wybrano do projektu. Wiele grobów nie ma datowania. Na cmentarzu zwracają uwagę liczne zarośnięte trawą groby bezimienne, bez nagrobków i krzyży, wyróżniające się w terenie niewielkimi wypukłościami. Wykaz skrótów i objaśnień znajduje się w osobnym załączniku. Inwentaryzacja nie obejmuje obiektów które były całkowicie zmienione po wojnie, a zwłaszcza w czasach współczesnych (np. nagrobków granitowych, plastykowych, z lastryko). Cmentarz podzielono na części oraz umieszczono przybliżone kierunki geograficzne, w celu ułatwienia odnalezienia obiektów.
5. Petronela Zamroźniak Morawa, zm. 1909, n: Tu spoczywa Petronela Zamroźniak Morawa ur. 30 maja *1856* zm. 17 grudnia +1909. U. Masywny krucyfiks osadzony na postumencie z płytą komemoracyjną.Jeden z najstarszych grobów betonowych na Orawie. Odnowiony, w tym napisy. [Cz. D, Rz. 12 od DE, g. 8 od ogr. pd..]
6. Dwa bliźniacze groby: Ignac Marmula, oraz Anna Marmula, zm. 1937 i 1938, n: Ignac Marmula zm. *21 XII 1856 +9 XI 1937; Anna Marmula *12 X 1868 +22 I 1938. U: Groby betonowe [Cz. C, Rz. 1 od BC g. 4-5 od dębu]
3. Wysoki kamienny krucyfiks, 1901, n: 1901. U: Rzeźba z piaskowca, na kamieniach. Według tradycji wykonana przez flisaków spławiających drzewo spod Babiej Góry do rzeki Orawa. [Cz. D, Rz. 11 od DE, poz. 6 od ogr. pd.]
4. Zuzanna Morava, 1906, n: Tu v Kristu Panu spociva Zuzanna Morava Łuka zom. roku 1906 25 Junia. Neh spociva v pokoji. U: Wysoki nagrobek z piaskowca, odnowiony. [Cz. D, Rz. 11 od DE, g. 7 od ogr. pd..]
1. Krucyfiks, 1877? U: Rzeźba wykonana z piaskowca, ok. 2,5 m, uszkodzona, ślady inskrypcji, datowanie niewyraźne, data otrzymana z parafii. [Cz. B, Rz. 5 od ogr. wsch., poz. 5 od ogr. pd]
2. Brak danych. U: Krzyż żeliwny na starym kamieniu z piaskowca. Widoczne ślady nieczytelnych inskrypcji na kamieniu. Prawdopodobnie koniec XIX w. [Cz. B, Rz. 5 od ogr. wsch., poz. 6 od ogr. pd]
CMENTARZ PARAFIALNY PRZY KOŚCIELE W LIPNICY MAŁEJ
Cmentarz powstał wokół XVIII wiecznej kaplicy, którą rozbudowano w 1804 roku do funkcji kościoła. W 1934 roku powstał nowy współczesny kościół. W XIX w. większość mieszkańców była grzebana na cmentarzu na Ubocy (,,na wzgórzu"). Wcześniej Mało Lipniczanie grzebani byli w pobliskiej Lipnicy Wielkiej. Na cmentarzu przykościelnym zidentyfikowano 11 obiektów powstałych do końca 1945 r., w tym 1 datowany na XIX w, 2 przypuszczalnie z przełomu XIX/XX w. (w tym urokliwy żeliwny krzyż posadowiony na kamieniu z piaskowca), 4 groby osób zmarłych w latach 1900-1920, 4 w okresie 1920-1939. Najstarszym obiektem jest kamienny krucyfiks z 1877 roku (datowanie wg. informacji z parafii), drugi, wyższy krucyfiks pochodzi z 1901 roku i według tradycji lokalnych ufundowany był przez flisaków spławiających drzewo do Czarnej Orawy. Zwraca uwagę odnowiony, oryginalny betonowy pomnik Petronelii Zamroźniak-Morawy zmarłej w 1906 roku - jest to jeden z najstarszych betonowych nagrobków na polskiej Orawie. Wykaz skrótów i objaśnień znajduje się w osobnym załączniku. Inwentaryzacja nie obejmuje obiektów które były całkowicie zmienione po wojnie, a zwłaszcza w czasach współczesnych (np. nagrobków granitowych, plastykowych, z lastryko). Cmentarz podzielono na części oraz umieszczono przybliżone kierunki geograficzne, w celu ułatwienia odnalezienia obiektów.
Cmentarze parafialne w Lipnicy Małej
FUNDACJA PRZESTRZENIE DZIEDZICTWA
Skontaktuj się z nami:
Fundacja Przestrzenie Dziedzictwa
e-mail: fundacjapd[at]protonmail.com
tel. +48 12 00000000
Copyright by FUNDACJA PRZESTRZENIE DZIEDZICTWA 2019-2020 – All rights reserved